احمد بن حسن بیاضیبیاضی، احمد بن حسن بن سنان الدین بوسْنَوی رومی، معروف به بیاضی زاده، فقیه حنفی و قاضی دانشمند قرن یازدهم است. ۱ - مشخصاتبیاضی بوسنی الاصل بود و در ۱۰۴۴ در استانبول به دنیا آمد. از دانشمندان زادگاهش کسب دانش کرد، [۱]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۹۸۶.
[۲]
محمد امین بن فضل الله محبی، خلاصه الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۱، ص۱۸۱، بیروت (بی تا).
سپس راهی مکه شد و از محضر درس شمس الدین بابلی، از فقهای شافعی مصر (متوفی ۱۰۷۷) استفاده کرد تا سرانجام از دانشمندان نامور و از قضات بلندپایه آناطولی و دولت عثمانی قلمداد گشت. [۳]
محمد امین بن فضل الله محبی، خلاصه الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۱، ص۱۸۱، بیروت (بی تا).
او در ۱۰۷۷ قاضی شهر حلب شد و نزد مردم آن‌جا بسیار محترم بود. وی با مفتی حلب، محمدبن حسن کواکبی، مباحثات بسیاری داشت. سپس عهده دار منصب قضاوت بورسه، و در ۱۰۸۳ قاضی مکه مکرمه شد. [۴]
محمد امین بن فضل الله محبی، خلاصه الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۱، ص۱۸۱، بیروت (بی تا).
[۵]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۹۸۶.
رفتارش با مردم بسیار پسندیده بود و در اثناء تصدی منصب قضا، به تدریس کتاب خود اشارات المرام من عبارات الامام می‌پرداخت که شرح جامعی بر فقه الاکبر ابوحنیفه بود. پس از مدتی، راهی دمشق شد و در ۱۰۸۶ قاضی شهر قسطنطنیه گشت. ۲ - درگذشتآخرین منصب او قاضی عسکری «روم ایلی» در استانبول بود و پس از آن خانه نشین شد تا این‌که در ۱۰۹۸ یا ۱۰۹۷ در روستایی نزدیک استانبول درگذشت. [۶]
محمد امین بن فضل الله محبی، خلاصه الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۱، ص۱۸۱، بیروت (بی تا).
[۷]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۹۸۶.
[۸]
عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۱، ص۱۹۲، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۹]
اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱، ستون ۱۶۴، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
بیاضی در مدت عمر خویش شاگردان بسیاری تربیت کرد که از جمله آنان شیخ الاسلام یحیی بن عمر منقاری است. [۱۰]
محمد امین بن فضل الله محبی، خلاصه الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۱، ص۱۸۱، بیروت (بی تا).
۳ - تالیفاتبرخی از آثار او، علاوه بر اشارات المرام، عبارت است از: سوانح المطارحات و لوائح المذاکرات فی العلوم که در شش فن نگارش یافته و به سوانح العلوم نیز معروف است؛ الفقه الابسط؛ شرح کتاب الوصایا؛ کتاب العالم؛ و رساله فی تفسیر اللوائح که به صورت پرسش و پاسخ است. بیاضی حواشی و تعلیقاتی نیز نگاشته است. [۱۱]
اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج۱، ستون۱۶۴، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۲]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، ستون۸۴، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۳، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۳]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۱۱۲، بیروت ۱۹۸۶.
[۱۴]
عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۱، ص۱۹۲، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
۴ - فهرست منابع(۱) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۳، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۲) اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۳) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶. (۴) عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا). (۵) محمد امین بن فضل الله محبی، خلاصه الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، بیروت (بی تا). ۵ - پانویس
۶ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بیاضی»، شماره۲۳۲۷. |